معامله با ایران باعث سلب مشروعیت رئیس جمهور برزیل شده است

الکسي باریونوو

زماني که لولا دا سیلوا، رئیس جمهور برزیل به ایران رفت، امیدوار بود تا بحران لاینحل اتمي ایران را حل کند و اعتباري با عنوان یک دولت مرد بین المللي کسب کند.

اما بعد از اینکه برزیل و ترکیه با ایران قرارداد تبادل اورانیوم را بستند، آقاي داسیلوا در بازگشت به خانه با موجي از انتقاد متفکران و نمایندگان مجاس مواجه شد که معتقد بودند که این ماموریت ساده لوحانه یا حتي مغایر با مواضع کشور بوده است.

برخي مي گویند که ایران از او بعنوان راهي براي وقت کشي استفاده کرده است تا بتواند با فراغ بال سلاح اتمي بسازد. برخي دیگر مي گویند که او رابطه برزیل و آمریکا را خراب کرده است بطوریکه برنامه هاي اتمي برزیل هم از این پس مورد بازرسي بیشتر بارزسان قرار خواهد گرفت.

کاري که قرار بود دست آورد مهم آقاي داسیلوا بعنوان رئیس جمهور کشوري که در حال ورود به عرصه جهاني است، باشد تبدیل شد به قدمي اشتباه که مشروعیت این رئیس جمهور محبوب را زیر سووال مي برد.

آموري د سوزا، تحلیلگر سیاسي در ریو دو ژانیرو، مي گوید: "اگر با دید بزگوارانه نگاه کنیم باید بگوییم که این عمل ساده لوحانه بود. در این بازي اگر انگ ساده لوح بخوري، نشان مي دهد که یک سیاستمدار درجه سه هستي".

برزیل و ترکیه کمک کردند تا ایران وارد معامله اي بشود که بر مبناي آن اورانیوم نیمه غني سازي شده اش را به بیرون از کشور بفرستد و در مقابل سوخت هسته اي دریافت کند که این پشنهاد در ماه اکتبر توسط ایران رد شده بود. اما مقامات ایراني بعد از رد کردن آن پیشنهاد اعلام کردند که به غني سازي اورانیوم ادامه خواهند داد.

مقامامات برزیل اعلام کردند که از این اضهارات غافلگیر شده اند و اینکه واسطه مسائل داخلي ایران شده اند را رد کردند.

آمریکا بلافاصله این معامله را رد کرد و از آن بعنوان روشي براي وقت کشي یاد کرد و هر پنج عضو دائمي شوراي امنیت سازمان ملل هم توافق کردند تا پیشنویس تحریم هاي تازه علیه ایران را تهیه کنند.

اما مقامات برزیل همچنان با شجاعت از این توافقنامه دفاع مي کنند و سلسو آموریم، وزیر امور خارجه برزیل روز جمعه گفت: "اتفاقات زیادي هنوز باید بیافتد. بسیار دشوار است اما همچنان راهي در مقابل ما گشوده شده است".

علي اصغر سلطانیه، سفیر ایران در آژانس بین المللي انرژي هسته اي اعلام کرد که کشورش روز دوشنبه آژانس را از توافقنامه هسته اي آگاه کرده است. او در مصاحبه اي اعلام کرد: "ما انتظار داریم از دور مقابله به همکاري برگردیم و به پاي میز مذاکره بازگردیم".

مقامات برزیلي پاسخ منفي آمریکایي ها را دورویي تفسیر کردند. یکي از مشاوران آقاي داسیلوا روز دوشنبه گفت که در روزهاي قبل از آغاز سفر وي به ایران، آقاي اوباما نامه اي به داسیلوا نوشت و به نکات مختلفي اشاره کرد که منجر به این توافقنامه شد.

بان کي مون، دبیرکل سازمان ملل روز دوشنبه گفت که ممکن است حرکت ایران براي امضاي توافقنامه با برزیل و ترکیه ممکن است منجر به آغاز مذاکرات بشود. اما مشکل اصلي این است که هر دو طرف نسبت به هم بی اعتماد هستند.

تحلیلگران سیاسي معتقدند که اگر قدرت هاي غرب به بي اعتنایي خود به این توافقنامه ادامه بدهند، عواقب آن براي اعتبار برزیل سنگین خواهد بود و هشدار داده اند که این موضوع امنیت برنامه هاي اتمي برزیل را هم زیر سووال خواهد برد.

برزیل با کمک فرانسه در حال ساخت یک زیر دریایي اتمي است. این پروژه کاملا با توافقنامه منع تولید سلاح هسته اي سازگار است و به بازرسان آژانس اجازه داده شده است که دائما از آن بازدید کنند و ممنوعیت تولید سلاح هسته اي اخیرا در قانون اساسي برزیل گنجانده شده است. اما برزیل از امضاي پروتوکل الحاقي که بر اساس آن بازرسان مي توانند دفعات بیشتري از پروژه بازدید کنند.

حتي قبل از بازدید آقاي داسیلوا از تهران، لوئیز فلیپه رامپریرا، وزیر امور خارجه سابق برزیل، گفته بود که تلاش هاي دیپلماتیک با ایران مي تواند منجر به شکست هاي بزرگ سیاسي شود. وي در روزنامه او گلوبو نوشت: "درست مثل کسي است که در حال رد شدن از خیابان پایش را روي پوست موز بگذارد".

خوزه آلنکار، معاون رئیس جمهور برزیل بعد از امضاي قرار داد بین ایران و برزیل گفت که برزیل باید بتواند بعنوان از سلاح اتمي بعنوان وسیله اي براي شروع بحث استفاده کند.

با وجود این نگراني ها، بسیاري از برزیلي ها هم متوجه شده اند که برزیل وارد عرصه بین المللي شده است و تبدیل به موضوع داغ براي آمریکایي ها شده است.

پائولو سوترو، مدیر برزیلي موسسه وودرو ویلسون، مي گوید: "پرزیدنت لولا به این انتقاد ها بي اعتنایي کرد و تصمیم گرفت که ثابت کند که برزیل به اندازه آمریکا حق دارد مانند بازیگران بزرگ این عرصه وارد گود شود".

تلاش برزیل براي غلبه بر ایرانیان در این کشور با استقبال خوبي مواجه نشده است. بعد از اینکه در ماه گذشته وزیر اقتصاد برزیل لباس تیم ملي فوتبال برزیل را به آقاي احمدي نژاد تقدیم کرد، کلویز روسي، مقاله نویس معتبر نوشت که لباس تیم ملي برزیل به خون ایرانیان مخالف دولت که به دست حکومت کشته شده اند، آغشته شد.

اما تعداد دیگري از برزیلي ها به نظر مي رسد که از معاشرت داسیلوا با رهبران جهان احساس غرور مي کنند. طي یک آمارگیري 48 درصد برزیلي ها دقیقا به یاد ندارند که داسیلوا چکار کرده است؛ در حالیکه 46 درصد کاملا سفر او را به خارج از کشور بیاد دارند.

آقاي سوترو و داسیلوا، بقاي خود را بیمه کرده اند. اما در مورد روابط با آمریکا "هنوز از میزان خسارت هاي دوجانبه اي که به این روابط وارد شده است، اطلایي نداریم".